| BACK | VIA EGNATIA FOUNDATION BIBLIOGRAPHY |
| author | Detrez, Raymond |
| title | Kosovo. De uitgestelde oorlog. |
| year | 1999 |
| location | Antwerpen/Baarn |
| publisher | Houtekiet |
| ISBN | 90-5240-495-x; 9789052404950 |
| description | (review by Robert Stallaerts) Met Kosovo : de uitgestelde oorlog verrijkt Raymond Detrez het Nederlandse taalgebied met een nieuwe grensverleggende publicatie over de Balkan. Hij gaat logischerwijze uit van de tegenstelling tussen de conflictpartijen en beschrijft de tegengestelde mythen en ideologieën van die partijen. In het eerste hoofdstuk gaat Detrez expliciet in op deze tegengestelde mythevorming die de Servische en Albanese ideologieën ondersteunen, en geeft aan hoe communicatie op de Balkan tussen deze beide tradities zo goed als onmogelijk was en is, of beter, hoe ze door de leidende politieke en intellectuele klassen onmogelijk werd gemaakt. De grootste schuld treft hier zeker -- ook historisch -- de Serven. Het derde hoofdstuk verklaart hoe Kosovo uiteindelijk in Joegoslavië terechtkwam en niet in Albanië. De evolutie van het statuut van Kosovo wordt dan op de voet gevolgd in de loop van het communistische Joegoslavië, waarbij de hoop onder de grondwet van 1974 werd gevolgd door ontgoocheling en uiteindelijk de machtsgreep door Milosevic. Detrez neemt vervolgens de internationale bemiddeling onder de loep en eindigt met een beschouwing over mogelijke oplossingen, al houdt hij zich wijselijk ver van kant-en-klaar-recepten. Deze behandeling van de Kosovo-problematiek sluit aan bij voorbeelden uit het Engelse taalgebied, vooral de historicus Noël Malcolm en in iets mindere mate de Albanië-specialiste Miranda Vickers. Op het globale concept van de publicatie valt weinig af te dingen. Detrez getuigde al in vroegere publicaties van veel sympathie voor het Millet-systeem. De Osmanen trachtten de volkeren niet te besturen volgens nationale principes, maar volgens de godsdienst die ze aanhingen. Deze voordelen worden door Detrez misschien iets te sterk in de verf gezet -- ook dit systeem in de Osmaanse maatschappij leidde tot sterke discriminatie. Ook leidt de allergie van Detrez voor etnische onderscheidingen tot een onderschatting van de relevantie van het typische onderscheid tussen nationaliteiten en naties, of misschien ernstiger, ontsnapt hem het theoretische en praktische belang ervan voor de Joegoslavische orde onder de communisten. Voor Detrez zijn de ideologie en mythevorming relevant voor het politieke machtsspel van vandaag. Daarin heeft hij natuurlijk volledig gelijk. Toch had ik graag aandacht voor academici die hardnekkig en volledig tegendraads, maar wetenschappelijk gefundeerd, tegen de hoofdstroom ingingen of tenminste de eenvoudige mythevorming in vraag stelden. Zo zijn er in de Servische wetenschappelijke geschiedvorsing toch ook voorbeelden van integere historici, die wel degelijk naar de waarheid zochten of die tenminste de vanzelfsprekende volksmythen op losse schroeven durfden te zetten (bv. de ontmytologiserende arbeid van de Servische historicus Stojan Stanojevic die in het omvangrijkere en ambitieuzere werk van Malcolm aan bod komt). In die zin is de keuze van Detrez om niet de waarheid te willen najagen, slechts de ontmythologisering van twee tegengestelde visies, misschien iets te minimalistisch, al weet elke Balkan-kenner dat het uiteindelijke gelijk nooit wetenschappelijk bewezen zal worden. Dat daarnaast sommige verwijzingen niet kunnen worden teruggevonden in de bibliografie, zal de doorsnee lezer een zorg wezen. In een beperkt bestek krijg je immers een duidelijke, haarscherpe analyse van een uitermate complex probleem. Detrez heeft wel degelijk een visie en greep op het probleem, en hij weet deze dan nog helder te formuleren. Wie niet de dikke turven in het Engels van Noël Malcolm en Miranda Vickers wil doornemen, heeft hier een prachtige synthese van de harde kern van het probleem. Aangezien Kosovo een exemplarisch probleem is in de overgangsfase van de Oost-Europese maatschappijen zal elk politiek geïnteresseerd lezer dit boek ter hand moeten nemen. En met de oorlog die op stapel staat, misschien ongewild nog een groter deel van onze bevolking. |